Matthieu Dardenne over hoe een faillissement je leven verandert Matthieu Dardenne is oprichter van Take Air, een all-you-can-fly-concept dat ondanks een succesformule en een grote fanbasis in België niet van de grond kwam. Na het plotse overlijden van een hoofdinvesteerder mondden jaren van hard werken uit in een faillissement. Ondertussen kan Matthieu die gebeurtenis kaderen en heeft hij eruit geleerd; vandaag gebruikt hij zijn ervaring om efficiënter en beter te ondernemen én om andere ondernemers te steunen.
Matthieu, jullie hadden een revolutionair idee. Hoe is de opstart van jullie project verlopen?
“In 2012 ontstond het idee voor Take Air, een luchtvaartformule voor frequent flyers. Met Take Air wilden we kwalitatieve en comfortabele vluchten aanbieden aan particulieren die – aan de hand van een abonnement – gebruik konden maken van korte en efficiënte vliegroutes. Mensen die regelmatig naar eenzelfde bestemming reisden (bijvoorbeeld voor het werk of naar een buitenverblijf) hadden baat bij onze formule vanaf twee reizen per maand. Het idee was inderdaad revolutionair en in Amerika reeds beproefd, en na veel voorbereiding en een succesvol persmoment kwam de zaak in 2014 van de grond.
Kort na de opstart ontstonden er met mijn eerste vennoot een aantal meningsverschillen over de strategie die het bedrijf wel wat energie en tijd hebben gekost. Maar van zodra die opgelost waren met vers kapitaal en nieuwe partners, is ons bedrijf op kruissnelheid gekomen. We besloten om de organisatie, sales en marketing op ons te nemen en om de effectieve vluchten uit te besteden aan een bestaande operator. In samenwerking met onze operator slaagden we erin om onze activiteiten opnieuw op te starten in de loop van 2015. We beleefden een aantal hele goede maanden waarin we eigenlijk alleen goed nieuws te horen kregen en heel wat nieuwe klanten konden aantrekken. Maar desondanks het groeiende succes, slaagden we er nog niet in rendabel te zijn en bleven we afhankelijk van onze investeerders.
En toen overleed plots onze hoofdinvesteerder. Het verlies van die partner heeft ons persoonlijk geraakt, maar had ook financieel veel voeten in de aarde: al heel snel kwam het bedrijf met een geldtekort te zitten. De traditionele luchtvaartsector is een sector waar grote bedragen mee gemoeid zijn. Het wel of niet laten vertrekken van een heen- en weervlucht naar Zürich, betekende bijvoorbeeld al gauw een verschil van enkele duizenden euro’s aan kosten. Je kunt je dus wel inbeelden dat je cashreserve daarmee heel snel wegsmelt. Door de financiële problemen verschoof onze focus van verkoop en operatie naar overleven en brandjes blussen. We moesten zo snel mogelijk op zoek naar nieuwe investeerders en konden niet werken aan onze zaak. Maar de zoektocht naar extra kapitaal, onder enorme tijdsdruk, leverde helaas niets op."
Op welk moment besefte je dat een faillissement onafwendbaar was?
"Het was mijn businesspartner die eind 2015 als eerste uitsprak dat we het bedrijf zouden moeten stopzetten, en ik weet nog precies waar, wanneer en hoe hij dat heeft aangebracht. Dat moment staat in mijn geheugen gegrift. Zonder daarover melig te willen doen: als je na al dat harde werk je bedrijf moet sluiten, dan voelt dat alsof je een kind afgeeft.
Op zo’n moment is het extreem belangrijk om je ratio voorop te stellen en niet te reageren vanuit emotie. Ik wist onmiddellijk dat de beslissing om te stoppen de enige juiste zou zijn, hoe pijnlijk die beslissing ook was. Doorgaan zonder nieuwe investeerders zou een diepe financiële put hebben veroorzaakt. We hebben dan besloten om onze operationele partners, onze klanten en ons personeel meteen duidelijkheid te geven en de activiteiten stil te leggen."
Hoe werd er gereageerd op dat nieuws?
"Onze klanten begrepen onze beslissing, en vonden het bijzonder jammer dat ons bedrijf de boeken toe deed. We hadden op korte tijd een grote fanbasis opgebouwd, met klanten die zich echt thuis voelden bij ons concept. We hadden heel erg ingezet op een persoonlijke relatie met onze klanten, en zij voelden zich op hun beurt heel goed bij dat persoonlijk contact, de vlotte ervaring én een nieuwe – snellere – manier van reizen die voor hen vaak een grote tijdswinst meebracht. We hebben veel begrip gekregen en er kwamen heel wat steunberichten.
Anderzijds kwamen er professioneel wel heel veel felle kritiek en hevige reacties. Met een gedurfd concept als het onze én een succesvolle perslancering, loop je nu eenmaal in de kijker. Maar dat maakt het als gefailleerde ondernemer natuurlijk allemaal des te moeilijker."
Als je terugblikt op jullie parcours, kan je dan benoemen wat er misliep?
"Op papier was ons businessplan heel interessant, maar – zoals bij veel start-ups – bleken de kosten hoger en de inkomsten lager wat al snel druk legde op de financiën. De organisatie was complexer dan initieel gedacht, de uitgaven kwamen sneller dan voorzien en de inkomsten volgden nog niet meteen. Om het draaglijk te houden, moest er een veel groter volume (aan klanten én aan vluchten) bereikt worden dan wat we in onze operationele periode aantikten. Dat is een beetje zoals de vraag van de kip en het ei: hadden we eerst meer klanten moeten zoeken, of hadden we eerst meer vluchten moeten inplannen? Het één kon niet zonder het ander."
Hoe kijk je terug naar de periode van het faillissement?
"Destijds vond ik het heel moeilijk om te merken dat contacten met mensen compleet veranderden naar aanleiding van mijn faillissement. Als de telefoon opeens niet meer opgenomen wordt, als mensen geen tijd meer maken om jou te woord te staan, dan doet dat pijn. Ik besefte dat heel wat mensen eigenlijk minder sympathie hadden voor mij als persoon, maar meer uit zakelijk opportunisme met mij in contact stonden.
De schaamte die je voelt, komt bovenop het verlies dat je lijdt op alle vlakken. En dan spreken we uiteraard nog niet over de financiële put, want mijn eigen loon mocht ik al maandenlang voor het faillissement vergeten. Ook privé kwam dat hard aan: ineens bracht ik geen geld meer binnen en stapelden de schulden zich op. Mijn vrouw en gezin waren de stille slachtoffers in mijn verhaal. Zij hebben onrechtstreeks heel hard afgezien van het faillissement, en dat op het moment dat ons tweede kind eraan kwam. De eerste maanden met ons tweede kind heb ik in moeilijke omstandigheden meegemaakt.
In België, en bij uitbreiding in Europa, is het faillissement als een stempel die je als persoon en als ondernemer krijgt. Jij hebt die levensnoodzakelijke penalty op het WK van je leven gemist. Voor wie zich in een dergelijke positie bevindt, is de situatie vaak uitzichtloos en ik begrijp dan ook volledig dat het voor heel wat mensen moeilijk kan zijn om terug recht te klimmen.
Ik heb het geluk gehad dat ik in mijn omgeving heel begripvolle en positieve mensen had, waarvan sommigen zelf ook een faillissement hadden doorgemaakt. Ik ben van nature een heel sociaal persoon en heb mijn verhaal dus snel gedeeld, waardoor ik ook op veel begrip kon rekenen. Als ik dat niet had gedaan, had ik mezelf misschien nog steeds opgesloten. Het heeft mij ongeveer twee jaar hard werken en zuinig leven gekost om er terug bovenop te geraken. In 2018 kocht ik voor mezelf een nieuwe moto, en dat was het moment waarop ik de knop heb omgedraaid. Vanaf dan ben ik mijn faillissement beginnen beschouwen als de betere (en duurdere) MBA. Sometimes you win, sometimes you learn, en voor mij was die ervaring een grote leerschool."
Wat zijn de lessen die jij geleerd hebt uit je ervaring?
"Eerst en vooral vind ik het heel belangrijk om mijn verhaal te delen, om andere ondernemers in dezelfde situatie te steunen. Ik heb veel meer begrip gekregen voor mensen die in moeilijke situaties terechtkomen. Ik weet beter dan wie ook dat je je na een faillissement vooral heel eenzaam voelt. Als je zaak failliet gaat door bepaalde – foute – beslissingen, dan is dat niet alleen jouw fout, ook al lijkt dat wel zo. De negatieve perceptie van faillissementen moet aangepakt worden. Ik heb geleerd om mijn faillissement te kaderen, zowel zakelijk als persoonlijk, om ervoor te zorgen dat het geen eindeloze negatieve gevolgen heeft op mijn verdere leven en er juist sterker uit te komen.
Als ik nu zelf voor professionele projecten sta, dan is mijn blik veel kritischer. Aan mijn jongere zelf zou ik nu de volgende tips geven:
Reken jezelf niet rijk.
Ideaal als je businessplan er op papier veelbelovend uitziet, maar daarmee is het geld nog niet binnen. Van zodra je project operationeel is, zal moeten blijken of je plan effectief realistisch was. Blijf kritisch opvolgen en stuur snel bij.
Hou je administratie en boekhouding goed op orde.
Je boekhouding en administratie op orde hebben is de basis van goed ondernemerschap, wat de volgende stappen dan ook zijn (de due diligence door een potentiële inevesteerder of het neerleggen van de boeken …).Wees niet te naïef en dek je op voorhand in voor eventuele problemen in een latere fase. Een sterke basis kan het verschil maken of je faillissement al dan niet leefbaar is. Ook als een faillissement zich opdringt is het belangrijk om professionele hulp niet af te schermen. Een gesprek met de boekhouder of je advocaat kost dan misschien wel geld, het kan je een hoop miserie besparen.
Luister ook naar kritiek of negatieve feedback. Zowel bij de opstart als bij de uitvoering van je project. Probeer gesprekken aan te gaan met een open geest, want ook negatieve feedback bevat een grond van waarheid. Ik weet nog hoe een CEO van een groot bedrijf zich terugtrok als potentiële investeerder in Take Air en mij aanraadde om ermee te stoppen. Aan tafel met een aantal bevriende ondernemers werd zijn goedbedoelde advies weggelachen, maar achteraf bleek hij overschot van gelijk te hebben.
Zorg voor voldoende funding. België is een conservatief land als het gaat over investeren. Bij heel wat investeerders moet je eerst kunnen bewijzen dat je met je concept geld kunt verdienen, maar dan is de nood aan investeringen natuurlijk net minder hoog. Het investeringsklimaat verschilt terdege van bijvoorbeeld Amerika. Gelukkig bestaan er tegenwoordig ook initiatieven zoals de win-winlening, Business Angel-netwerken en crowdfundingcampagnes die ervoor kunnen zorgen dat het ophalen van een startbedrag een iets haalbaardere kaart wordt. Zoek naar een juist evenwicht van eigen inbreng en investeringen, breng een eerlijke en realistische boodschap naar investeerders toe. Last but not least: voorzie genoeg, want je weet niet welke bergen er op jouw pad zullen staan.
Hou de moed erin.
Ondernemen is een unieke tocht met veel valkuilen. Het vereist veel moed en veerkracht om die te overwinnen. Blijf erin geloven en blijf zoeken naar oplossingen voor de talrijke problemen onderweg. Wanneer je (aan jezelf) twijfelt, praat en luister, rust wat uit, en hou de moed erin. Vergeet onderweg niet wat (echt) belangrijk is in het leven! Om het met een quote van Churchill te zeggen: “Success is not final, failure is not fatal: it is the courage to continue that counts!”
Bedankt, Matthieu, om je inspirerende verhaal te delen met 50 Koffies. Het getuigt van een grote portie moed en doorzettingsvermogen en we hopen dat het een steun kan zijn voor iedereen die er wat aan heeft!
